We willen graag stemmen op mensen waar we tegenop kunnen kijken, maar die niet op ons neerkijken.
Elite
“Hoe kan het dat mensen die zich afzetten tegen dé elite massaal kiezen voor Thierry Baudet?”is een vraag die ik vaak om mij heen hoor. “Baudet is immers de vleesgeworden elite met zijn bekakte accent, spreuken het Latijn, zijn vleugel en de vele boeken die hij leest?”
De vraag is wat je onder elite verstaat en of het woord wellicht meerdere betekenissen heeft gekregen?
Volgens Wikipedia betekent elite:
Elite (Frans: élite uit Latijn eligere = uitkiezen) is een kleine groep in een maatschappij met buitengewone kwalificaties of privileges waardoor zij op een bepaald vlak de hoogste positie innemen
Uit die groep mensen werd vroeger een groot deel van de volksvertegenwoordigers gekozen. Zij werden verondersteld het landsbelang het beste te kunnen dienen. Je ging er daarbij impliciet van uit dat zij de tegenstrijdige belangen in ons land goed tegen elkaar zouden kunnen afwegen, zonder hun eigen individuele belangen te laten prevaleren.
Luister je goed naar wat mensen bedoelen als ze vandaag de dag op dé elite afgeven, dan wordt het duidelijk dat het woord een ontwikkeling heeft doorgemaakt en niet ten goede:
Volksvertegenwoordigers zijn vervangen door politici
Dit is meer dan semantiek. Nu we het woord volksvertegenwoordiger bijna niet meer gebruiken en in plaats daarvan over politici praten, zien ze zichzelf ook niet meer in de eerste plaats als volksvertegenwoordigers, als mensen die het belang van het hele land moeten dienen, daarbij steeds de belangen van alle Nederlanders tegen elkaar afwegend. En wij zien ze ook in de eerste plaats als politici en behendige politici associëren wij niet als vanzelfsprekend met onkreukbaarheid.
Onze volksvertegenwoordigers zijn vervangen door politici. Een politicus is iemand die veelal beroepsmatig actief is in de politiek. Associaties bij politiek zijn “handig”, “behendig”, maar niet onkreukbaar, niet iemand die de belangen van alle Nederlanders vertegenwoordigd.
Dé elite is dan ineens een groep politici geworden. Baantjesjagers die op z’n minst de indruk wekken hun eigenbelang voorop te stellen. Kunnen we nog wel stemmen op volksvertegenwoordigers, komen die nog wel op kieslijsten van de gevestigde partijen voor?
Mensen als Trump en Baudet laden de verdenking van eigenbelang minder snel op zich juist omdat ze buiten de gevestigde partijen om gekozen zijn. Ze wekken de indruk minder op hun eigenbelang uit te zijn, omdat ze (nog) niet mediagetraind overkomen. Ze zeggen politiek niet-correcte dingen en daarom zijn we eerder geneigd ze te geloven. En al zijn we het niet altijd met ze eens, omdat ze eerlijker overkomen, krijgen ze vaker onze stem.
Neerbuigend
Er is nog iets wat traditionele elite van de huidige politieke elite onderscheidt. Iemand die bij de elite hoort omdat hij buitengewone kwaliteiten heeft, heeft niet de behoefte zich daarop voor te laten staan en kijkt niet neer op anderen. De huidige politieke elite wekt de indruk neer te kijken op de rest van Nederland en komt daardoor neerbuigend over. Mensen als Baudet en Trump praten neerbuigend over politici, en scharen zich daarmee automatisch bij de rest van het land. Sterker nog iedere keer dat een politicus van een gevestigde partij zich neerbuigend gedraagt richting Baudet, schoffeert hij daarmee impliciet ook al die andere Nederlanders die zich al in de hoek voelde weggezet. De wond wordt weer opengereten.
Weg met de politici, welcome back dames en heren volksvertegenwoordigers
We raken het vertrouwen in de politiek kwijt door het gedrag van de politici zelf. Johan Remkes en alle D66 aanhangers kunnen dan ook eindeloos debatteren over institutionele veranderingen die het vertrouwen van de burger in de politiek terug moet brengen, ze zullen er geen deuk in een pak boter mee slaan.
De vertrouwenscrisis in Nederland kan niet worden opgelost met een beetje navelstaren en wat institutionele veranderingen. De in de windtunnel ontworpen politici moeten weer vervangen worden door volksvertegenwoordigers, mensen met buitengewone kwalificaties die het landsbelang dienen, maar wel gewone mensen van vlees en bloed die gekozen willen worden omdat ze goede volksvertegenwoordiger willen zijn en niet politici. Mensen waar we tegenop kunnen kijken, maar die niet op ons neerkijken.